Zamanımızdaki bir çok insanın yaşamak istediği ve bu isteklerinin en büyük nedeninin ise ekonomik güce dayandığı bir ülke:Amerika… ekonomik gücün ve rahatlığın hüküm sürdüğü bir ülke. Daha keşfedileli birkaç yüz yıl olup, bir ulus bilinci bile taşımayan bu toplum nasıl olmuşta bu kadar kısa sürede bu kadar ilerlemiştir? Bu soruya değişik cevaplar verenleriniz vardır, ancak eğitim görmüş bireyler olarak hepimizin ortak bir payda da buluşacağını tahmin ediyorum; üstün zekalı insanları el üstünde tutmak ve onlara özel eğitimler vermek. Hem kendi ülkelerinde bulunan üstün zekalı insanları ve hem de diğer ülkelerden gelen üstün zekalı insanları el üstünde tutup, güzel bir eğitim vermek Amerika’yı Amerika yapan en önemli faktördür.
Amerikan kültüründe yetişmiş olan, ama tarihi iyi bilen bir eğitimci, kendi ülkelerinde uygulanan zeki insanlara yönelik eğitimden gururla bahsederken sıra bu sistemin hangi Amerikalı tarafından ortaya konduğu ifadesine gelecektir…eğitimcinin yüzü gölgelenip diyecektir ki:”ben sizlere bu sistemin ilk defa bizlerde uygulandığını söylemek isterdim, ancak ilk uygulayanlar binlerce yıllık tarihe sahip büyük bir ulus olan Türklerdir…”
Evet, üstün yetenekli insanların seçildiği ve uygun eğitimin verildiği ilk sistem bizlerde uygulanmıştır. Öğrenciye göre eğitimin verildiği bu eğitim kurumlarının adı “Enderun Mektebi” ifadesi ile anılan kurumlardır.

2. Murat tarafından kurulan bu okulların daha da kaliteli hale gelmesi Fatih Sultan Mehmet zamanında olmuştur. Kanuni zamanına kadar sadece devşirmelerden oluşan öğrenci ifadesi, Kanuni’den itibaren türk öğrencileri de içine almıştır.
Günümüzdeki eğitimcilerin ifade etmiş olduğu yöntem ve tekniklerin bu okullarda en güzel biçimde uygulandığı görülmüştür. Soyut ve somut olan ifadeler mümkün olduğunca öğrenciler tarafından bizzat uygulamalı olarak yapılmış ve ifadeler kuru teori yerine, öğrenci elinde yaşama dönüşen birer somut abidelere dönüşmüştür.
Belli seviye tespitleri sonucunda bu okula kabul gören öğrenciler birkaç yıl türk ailelerinin yanında belli kültürü almışlar ve sonra bu okullara girmişlerdir.
Öğrenciler oda diye anılan sınıflarda oktulmuşlardır. Altı odadan oluşan mektebin ilk odalarında başarılı olamayanlar geri hizmetlere verilmiştir. Başarılı olanlar ise üst kademelere yerleştirilmişlerdir. Kaliteli hocaların eğitim verdiği bu okullarda zamanın değerli devlet adamları ve bürokratları yetişmiştir.
Altı odanın tamamını bitiremeyenler ise gözden çıkarılmamış ve bunlarda belirli kademelerde görev yapmıştır. Eğitimin kalitesi ve öğrenciye verilen değer yüzünden bu okul çok değer bulmuştur.
Bu okullarda öğrencinin yaptığı en ufak hareket bile karşılık bulmuştur. Her güzel hareket ödül bulmuş ve her kötü davranışta ceza görmüştür.
Öğrenciler bir çok konuda yetiştirilmiş, aynı zamanda sanata eğilmeleri de sağlanmıştır. Estetiksel bir düşünce yapısı geliştirmeleri için dini bilimler, müspet bilimler yanında sanatsal ifadelerde derslerde yer etmiştir.
Osmanlı’yı zamanın süper gücü yapan çok faktör vardır muhtemelen… tek faktör değil, çok faktör. Ama bu faktörlerin en önemlisi bu mektepler olmuştur.
Unutmamak gerekir ki kaliteli yaşam, kaliteli düşünceden geçer.